Ured za reviziju FBiH otkrio je niz nepravilnosti u poslovanju Šumsko privrednog društva Unsko-sanskih šuma d.o.o Bosanska Krupa, od netačnih finansijskih izvještaja i netransparentnih nabavki, do slabe kontrole nad prihodima od otprilike 50 miliona maraka godišnje.

Revizori su preduzeću dali mišljenje s rezervom, upozoravajući da se javnim šumama i novcem i dalje upravlja bez jasne strategije i odgovornosti.

Date su primjedbe koje ukazuju na sistemske slabosti u upravljanju javnim resursima. Preduzeće koje godišnje ostvaruje prihode od 50-ak miliona KM i raspolaže hiljadama hektara državnih šuma, prema nalazima revizora, nije osiguralo tačne i potpune finansijske evidencije.

Revizija je utvrdila da finansijski izvještaji ne prikazuju realno stanje imovine i obaveza, a dio troškova je knjižen bez vjerodostojne dokumentacije.

Samo u 2024. godini evidentirane su nepravilnosti kod nabavki vrijednih više od 2,5 miliona KM, od čega se dio odnosi na ugovore zaključene bez provedene tenderske procedure. U izvještaju stoji da nadzorni odbor nije u potpunosti izvršavao svoje obaveze, niti je postojala efikasna interna kontrola koja bi spriječila ovakve propuste.

Preduzeće nije uskladilo finansijske planove s izvršenjem budžeta, pa su uočene značajne razlike između planiranih i ostvarenih prihoda i rashoda.

Revizori navode da se odluke o investicijama i nabavkama donose ad hoc, bez prethodne analize ekonomske opravdanosti, što ukazuje na nedostatak strateškog upravljanja.

Unsko-sanske šume su i tokom 2024. nastavile s problemima iz prethodnih godina: neusklađene evidencije drvnih sortimenata, neažurni podaci o zalihama i nejasne interne procedure za praćenje sječe i prodaje drveta. Time se, kako upozoravaju revizori, povećava rizik od manipulacija i gubitka prihoda za javni budžet.

Iako je riječ o jednom od najvećih šumskih preduzeća u Federaciji, sa više od 900 zaposlenih, izvještaj pokazuje da efikasnost poslovanja stagnira, dok se troškovi administracije povećavaju.

Revizori preporučuju uvođenje jasnih kriterija za planiranje, jačanje interne revizije i digitalizaciju procesa praćenja drvnih sortimenata.

Međutim, suštinsko pitanje ostaje isto: ko će sprovesti preporuke i preuzeti odgovornost?

Revizorski nalazi se iz godine u godinu ponavljaju, dok resorno ministarstvo i Vlada FBiH ne pokazuju stvaran interes da urede sektor koji upravlja jednim od najvrjednijih prirodnih resursa u zemlji.

Ako se trend ne promijeni, šume Unsko-sanskog kantona mogle bi i dalje služiti kao rezervoar za političke i privatne interese, a ne kao održivi izvor prihoda i razvoja za lokalne zajednice.

Revizija je utvrdila da su troškovi primljenih usluga u 2024. godini iznosili 13.258.642 KM, od čega su samo kooperanti za sječu i izvoz drveta naplatili čak 12.369.775 KM. Istovremeno, pod stavkom "ostali poslovni rashodi" evidentirano je 3.151.215 KM, a najveći dio tog iznosa, blizu 2,8 miliona KM – odnosi se na poreze, naknade i takse.

U izvještaju se navodi i da su tokom godine nabavljene mašine u vrijednosti od 250.000 KM, ali bez jasne dokumentacije o postupku nabavke i ekonomskoj opravdanosti ulaganja. Revizori su posebno istakli neusklađenost između planiranih i ostvarenih rashoda, kao i izostanak analiza koje bi pokazale stvarnu efikasnost trošenja.

Kada je riječ o zaposlenima, revizija je zabilježila da Unsko-sanske šume imaju više od 900 radnika, te da su tokom godine zaposlile dodatnih 139 radnika na određeno vrijeme, i to bez javnog oglasa, na osnovu posebne uredbe. Takva praksa, prema revizorima, narušava principe transparentnosti i jednakog pristupa zapošljavanju.

U planu rada za period 2024-2026. navedeno je da će bruto plaće, topli obrok i druga izdvajanja ostati na nivou iz prethodne godine, ali revizori upozoravaju da stvarni troškovi kadrova nisu prikazani u potpunosti. Plaće zaposlenih čine jednu od najvećih budžetskih stavki preduzeća, a njihova dinamika rasta nije praćena adekvatnim povećanjem učinka ili produktivnosti.